Tại thôn Hồng Lâm, xã Hòa Thắng, huyện Bắc Bình (nằm
trong tuyến dã ngoại Hòn Rơm kéo dài). Bàu Trắng là Hồ nước ngọt cách PhanThiết khoảng 65km về hướng Đông Bắc. Hình thành khá lâu đời, bàu này nằm ở giữa
vùng đồi cát mênh mông xen lẫn nhiều khóm cây rừng thấp. Bàu có nhiều bông sen
nên cũng có nhiều người gọi là “Bàu Sen”. Dân gian xưa gọi là Bàu Ông, Bàu Bà
vì bàu chia làm 2 phần được cách ngăn bằng một ngọn đồi (và con đường đất đá đỏ
mới mở rộng băng ngang qua). Nước trong hồ họt và trong. Từ xa nhìn thấy một
màu xanh mát dịu phủ lên những đồi cát trắng. Dù là một bàu nước do thiên nhiên
tạo thành nhưng vì giữa vùng khô và nước biển mặn, dân gian vẫn tỏ lòng biết ơn
do bàu cung cấp nguồn nước quý nuôi sống con người và các loài vật ở đây trong
những ngày nắng hạn. Bàu này có nhiều loài cá lớn, hấp dẫn nhân dân trong vùng
thả câ, kể cả những người thích đi câu từ xa tìm đến. Sáchxưa viết: “Hồ trắng
có 2 hồ, hồ trên và hồ dưới, ở phía Tây Nam huyện Hòa Đa, phía tây Ba Động (địa
danh củ, PCS). Hồ trên chu vi 8 dặm lịch, hồ dưới chu vi 22 dặm lịch, nước
trong ngọt, bốn mùa không tăng không giảm. Phía Tây Bắc là động cát, phía Tây
Nam là chân rừng, trên bờ phía Nam có đền thờ Chúa động”
Nơi sâu nhất của bàu Trắng là 19m, cạn dầ về phía bờ.
Quanh bờ có nhiều bông sen, mùa hè sen nở rộ, tô điểm thêm cho vùng cát trắng
những màu sắc rực rỡ. Bàu Trắng là nơi có nguồn nước ngọt tự nhiên duy nhất ở xã
Hòa Thắng, như một bàu sữa lớn nuôi nhân dân ở vùng này. Từ xa xưa,
chung quanh Bàu Trắng có nhiều làng thôn của người Chăm sinh sống, đã sử dụng
nước trong hồ. Người Chăm đã dựng đềnn thờ nữ thần Po Nagar về phía Nam Bàu
Trắng. Về sau ngôi đền bị sụng đổ nhưng
dấu tích vẫn còn.
Vào năm 1867, cụ Nguyễn Thông đi ngang qua, thấy cảnh đẹp
kỳ lạ, đã gọi là Hồ Trắng, và làm nhiều bài thơ vịnh để ca ngợi, trong đó có
bài “Quá Bình Nhơn sa mạc” (qua bãi cát Bình Nhơn) và “Bạch Hồ nhàn hành” (dạo
chơi Hồ Trắng). Về nguồn nước mát quanh năm, Bàu Trắng làm dịu đi không khí nóng
bỏng của đồi cát mênh mông và làm cho cát ẩm ướt, đi không lún chân, cát ít
tung bay như nhiều đồi cát khác, vì thế cả đồi cát ở đây được coi là kỳ diệu,
một thắng cảnh tuyệt vời hiếm có, vừa hùng vĩ vừa dịu dàng.
